Vücudun hareket etmesini sağlayan fonksiyonları etkileyen çeşitli hastalıkların ve ağrıların ısı, hareket ışın, elektrik gibi fizik ajanlarının kullanılması ile birlikte fizik tedavi uzmanları (fizyoterapistler) tarafından uygulanan bir tedavi yöntemi olan fizik tedavisi nasıl yapılır buradan öğrenebilirsiniz. Fizik tedavide amaç hastanın rehabilitasyonunu (eski haline dönmesini) sağlamaktır.


Fizik tedavi uygulamaları

Masaj

Sporda masaj birçok yaralanmanın tedavisinde kullanılır. Masaj kullanımının avantajı yaralanmış dokular bu şekilde çok yakın takip edilmiş hem de tedaviye dokunun yanıtı izlenmiş olur. Ayrıca koruyucu amaçlı olarak zorlanmalı seanslar sonrası kas gerginliği ve sertleşmesini azaltmaya yönelik de uygulanır. Bir egzersiz seansından veya bir yarışmadan önceki ısınma bölümünde kas tonus ve dolaşımını arttırmak için de kullanılabilir.

Spor yaralanmalarında masaj yapılırken çok daha dikkatli olunması gerekir. Yaralanmış bölgedeki kan akımını arttırmaya yardımcı olmak, kas spazmını gidermek ve bölgesel şişliği azaltmak için sıklıkla kullanılmaktadır. Ancak bu masajın yavaş ve nazik olması gerekir.

Değişik amaçlarla değişik masaj teknikleri kullanılabilir. Mesela yavaş ve orta derece basınçla yapılan masaj dokuları gevşetirken, derin friksiyon masajı daha uyarıcı etki yapar.
Masajın özellikle hasta dokularda çok dikkatli uygulanması gerekir. Mesela bilinçsizce kas içine kanama olmuş yerlere yapılan masaj kas içinde sert kemiksi doku oluşması ile karakterize Miyozitis Ossifikans gelişmesini kolaylaştırır. Bu olay Quadriceps gibi büyük kas grupları için özellikle önemlidir.

Manuplasyon

Manuplasyonda hasta eklemleri ve kas grupları pasif olarak bir miktar zorlama ile hareket ettirilir. Manuplasyon da masaj gibi pasif bir tedavidir. Yani hastanın kendi katkısı yoktur. Hasta hareketsiz ve gevşek dururken uygulanır. Manuplasyonun amacı ağrıyı dindirmek, bölgesel dolaşımı iyileştirmek ve eklem hareket açıklığını arttırmaktır. Bu işlem özellikle yaralanmış sporcularda çok dikkatli uygulanmalıdır. Manuplasyon mutlaka tedavi edici egzersizlerle birlikte uygulanmalıdır. Eğer koruyucu kas gruplarını güçlendirmeden bir eklemin hareketi manuplasyonla arttırılırsa eklem stabilitesi tam olmadığından eklem zarar görür.

Spor yaralanmalarında aktif tedavi
Tedavi ve egzersizler

Spor yaralanmalarının tedavisinde en büyük bölüm aktif tedavinin yer aldığı rehabilitasyondur. İyileşme ve normale dönme sürecini sağlayan rehabilitasyonda hastanın da işbirliği ile aktif tedavi metotları uygulanır. Sporda egzersiz ne kadar önemli ise rehabilitasyonda da egzersiz tedavisi o kadar önemlidir. Burada dikkat edilecek nokta yaralanmış bir sporcuya yaralanma derecesine uygun tedavi edici egzersizlerin verilmesidir. Bu egzersizler yetersiz olursa iyileşme olmaz, aşırı olursa da yeni zedelenmeler eklenir.

Egzersiz hastanın istemli, düzenli, sistemik kas kasılmaları ile yapılır. Bu tedavide hasta aktiftir. Yani işlemi kendisi uygular. Bazı egzersizler yardımlı yapılsa da kas kasılmasını sporcu kendisi sağlar. Sporcular genç bireylerdir ve gençlikle sabırsız olurlar. Hepsi bir an önce eski aktivitelerine dönmek isterler. Bu yüzden kısa veya uzun dönemde sporcuya zarar verebilecek, kayıplara yol açabilecek olan kestirme tedavilerden kaçınılmalıdır. Dolayısı ile tedavi edici egzersizler de ilaçlar gibi belirli zamanlarda ve belirli dozda ve doğru biçimde yapılmalıdır.

Yaralanmış kısma ait egzersizlerin dışında sporcunun yaptığı spor gereksinmelerine göre bedensel formu koruma egzersizleri de tedaviye eklenmelidir. Mesela dizindeki bir problem nedeni ile antrenman ve maç yapamayan bir futbolcunun iyileşme süreci geçinceye kadar genel kondisyonunu kaybetmemesi gerekir. Bunun için hem dizinin iyileşmesini engellemeyecek hem de bedensel formunu koruyacak egzersiz çizelgesi planlanmalıdır. İyileşmenin ileri evrelerinde ise özellikle yaralanmış kısımların ve çevresindeki kasların ağrısız hareketlerle güçlendirme egzersizleri yapılır.

İzometrik egzersizler

Yaralanmanın ilk devresinde izometrik egzersizler yapılır. Bu egzersizler özellikle diz ve omuz eklemi için çok önemlidir. Bu egzersizlerde kaslarda kasılma vardır ama eklemde hareket yoktur. Çoğu zaman sporcunun ağrı olmaksızın yapabildiği yegane egzersiz budur. Her tedavide bu tip egzersizler kullanılır.

Koordinasyon egzersizleri

Yaralanmalarda kas, kemik, damar ve deri yanı sıra proprioseptif sistem de zedelenir. İyileşme sürecinde bu sistemin yeniden eğitilmesi için koordinasyon egzersizleri ve denge tahtası kullanılır. Bir spor yaralanmasından sonra düzelme sadece ağrının olmaması ve bölgesel aktivitenin sağlanması demek değildir. Yaralanmış bölge ve çevresindeki kısımlar arasında uygun etkileşimin tekrar sağlanması gerekir. Özellikle bacak yaralanmalarında koordinasyon egzersizleri çok önemlidir. Bacakta çok zengin bir proprioseptif sinir sistemi vardır. Bu sistem hareketlerin ardışık, amaçlı olarak bir biri ile devam etmesi ve hareketin yumuşak olmasında rol alır.

Pasif germe

Pasif germe erken ağrılı devirden sonra yaralanmış bölgedeki esnekliği eski haline getirmek için kullanılır. Germek istenilen kısım ağrısız sınırlarda gergin pozisyonda tutulur ve belirli süre beklenir. Tam gevşeme sağlandıktan sonra ikinci germe yapılır. Bazen sıçrayıcı tarz germeler yapılabilir. Ancak bu durumda yeni bir zedelenme eklenebileceğinden dikkatli olmak gerekir.

Yaralanmaların tedavisinde hiç bir metot tek başına yeterli değildir. Germe ve koordinasyondan başka güçlendirici egzersizler de kullanılır. İyileşmenin ileri evrelerinde egzersizlerin sıklığı ve yoğunluğu giderek arttırılır. Bundan sonra yapılan spor dalına özel egzersizlerine geçilir.